Avrupa’ya Akıllı Adım

Belçika’da iş kurmayı planlayan bir şirket ya da şube, sadece lojistik avantajdan değil aynı zamanda güçlü vergi teşviklerinden de yararlanabilir. Bu yazıda özellikle Ar-Ge, yenilik geliri ve yatırım teşvikleri ekseninde Belçika’daki avantajları ele alacağız.

1. Belçika’daki Temel Vergi Çerçevesi

Belçika’daki kurumlar vergisi (corporate income tax, CIT) oranı genelde %25’tir. Bazı KOBİ’ler belirli koşullarla ilk dilimde daha düşük oranlardan faydalanabilir.

Ancak esas avantajlar, Ar-Ge ve yenilik odaklı faaliyetler ile birlikte uygulanan özel rejimlerle sağlanır. Bu rejimler sayesinde “vergi matrahı düşürme”, “vergi kredisi”, “stopaj muafiyeti” gibi araçlarla toplam vergi yükü azalabilir.

Belçika hükümeti ve bölgeler (Flaman Bölgesi, Valonya, Brüksel Başkent Bölgesi) farklı teşvikler sunar; bunlar proje tipi, yatırım büyüklüğü ve sektörüne göre değişir.

2. Yenilik Geliri İndirimi (Innovation Income Deduction, IID)

Belçika’da şirketler, kendi gerçekleştirdikleri Ar-Ge faaliyetlerinden doğan fikri mülkiyet (patent, lisanslı yazılım, çeşit hakları vb.) gelirlerinin net kısmının %85’ini vergi matrahından indirebilir. Bu da ilgili gelirin efektif vergi yükünü büyük ölçüde düşürür; %25 CIT üzerinden hesaplarsak, efektif oran ~ %3,75 kadar olabilir.

Bu rejim “modified nexus” yaklaşımına tabidir: yani indirime konu edilen fikri mülkiyetin oluşturulmasında şirketin katkısı ne kadar yüksekse, o kadar büyük avantaj alınır. Dışarıdan devralınan haklar üzerinden tam avantaj alınamaz.

IID avantajları şu şekilde özetlenebilir:

• İndirilecek tutar, net yenilik gelirine uygulanır (giderler düşüldükten sonra)
• Kullanılamayan indirimler başka yıllara devredilebilir
• 2025’ten itibaren şirketler bu indirimi istersen vergi kredisi olarak kullanma opsiyonuna sahip olabilir

3. Ar-Ge Yatırımlarına Sağlanan İndirim & Vergi Kredisi

Şirketler yalnızca Ar-Ge çalışmaları için değil, bu faaliyetlere ilişkin sabit varlık yatırımları için de teşviklerden yararlanabilir.

3.1 Yatırım İndirimi (Investment Deduction)

Ar-Ge ekipmanı, patent alımları ya da çevre ile dost teknolojiler gibi uygun varlıklara yapılan yatırımlar için ek bir yatırım indirimi uygulanabilir. Belçika’da bu yatırım indirimi, sabit varlığın amortismanına ek olarak vergi matrahından indirilmesini sağlar.

2025’teki yeni rejimde bu indirim üç “track” üzerinden yapılandırılmıştır:

• Genel track: yaygın yatırımlar için %10 veya %20 gibi oranlar (henüz kesinleşmiş kararname ile belirlenecek)
• Thematic / hedefli track: belirlenmiş stratejik alanlardaki yatırımlar için (örneğin dijital, yeşil teknoloji) %40 (KOBİ) / %30 (diğer) oranlar uygulanabilir.
• Teknoloji track: patent ve Ar-Ge yatırımına özel, %13,5 (tek seferlik) veya %20,5 (yaygın) oranlar.

Bu farklı yapılar, şirketlerin yatırım tipine göre en uygun rejimi seçmesini sağlar.

3.2 Vergi Kredisi (Tax Credit)

Bazı durumlarda, yatırım indirimi yerine vergi kredisi tercih edilebilir. Bu kredi, vergi yükünü doğrudan azaltır. Kullanılamayan kredi, belirli sürelerle ötelenecek ya da nakdi ödemeye dönüştürülebilir.

Örneğin, yatırım indirimi ile vergi matrahından düşülmesi mümkünken; vergi kredisi doğrudan vergi borcundan indirilir.

4. Ar-Ge Personeli İçin Stopaj Muafiyeti & Diğer Avantajlar

Yenilik ve Ar-Ge projelerinde çalışan araştırmacıların ücretlerine uygulanan stopaj vergisi üzerindeki yük, şirketler için önemli maliyet kalemidir. Belçika bu konuda avantaj sağlar:

• Araştırmacıların maaşları üzerinden %80’e kadar stopaj vergisi muafiyeti uygulanabilir. Şirket, maaş stopajının sadece %20’sini devlete öder.
• Bu muafiyetten yararlanabilmek için çalışanların belirli bir bilimsel/teknik diploması olması ya da Ar-Ge projelerinde görev alıyor olması gerekir.
• Bölge bazlı teşviklerle, Brüksel’de Innoviris gibi kurumlar proje destekliği ve hibeler de sunar (örneğin yenilik çekleri, Ar-Ge projeleri desteği).
• Bölgesel kurumların verdiği hibeler (sermaye, faiz desteği) genellikle vergiden muaf tutulur. Ayrıca, yabancı araştırmacılar için “impatriate” rejimi kapsamında 30 %’e kadar istisnai gelir ödenekleri, taşınma ve diğer giderlerin vergiden muaf tutulması gibi avantajlar da mevcuttur.

5. Bölgesel & Sektör Bazlı Teşvikler

Her Belçika bölgesi kendi inovasyon destek kurumuna sahiptir. Aşağıda başlıca bölgeler ve destek olanakları:

• Flaman Bölgesi (Flanders / VLAIO): Ar-Ge projeleri, dijital dönüşüm, enerji & çevre projeleri için hibe ve yatırım desteği.
• Valonya (Wallonia / AWEX, SPW): Teknolojik çek teşvikleri, “industrial research” ve “experimental development” projeleri için finansman.
• Brüksel Bölgesi (Innoviris): Şehir odaklı inovasyon projeleri, mobilite, sağlık, kentsel teknoloji gibi temalı Ar-Ge programları.
• Wallonia’da vergi teşvikleri: özel sermaye, Ar-Ge, holding şirketi rejimleri & temettü muafiyetleri yerel olarak desteklenir.

Bunların yanı sıra, Avrupa Birliği düzeyinde Horizon Europe, Avrupa Kalkınma Fonu ve diğer programlara erişim mevcuttur. Şirketiniz bu projelere katılarak hem hibe hem de teknik & finansal destek alabilir.

6. Uygulama Pratiği ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Her teşvikin başvuru süreci, raporlama zorunlulukları ve uygunluk kriterleri vardır.
• Başvuru öncesi vergi makamları ile “tax ruling” ya da ön karar (advance ruling) almak avantajlıdır. Böylece proje bazında vergi belirsizliği azaltılır.
• Ar-Ge projeleri yurt dışına taşırılırsa ya da devrolursa, indirim hakkı kısmen ya da tamamen kaybedilebilir (claw-back mekanizmaları).
• Teşviklerin kombinasyonu bazen mümkün olmayabilir; hangi rejimin seçileceği dikkatle hesaplanmalı.
• Belgelerin (proje planı, maliyet tahmini, Ar-Ge faaliyet raporu) düzenli olarak saklanması gerekir; denetim riski yüksektir.
• Şirketiniz ölçeklendikçe ve çok uluslu hale geldikçe “nexus”, transfer fiyatlama ve OECD BEPS kuralları (özellikle Pillar 2) gibi uluslararası vergilendirme kuralları devreye girebilir.

7. Örnek Senaryo

Diyelim ki Brüksel’de bir teknoloji şirketi kurdunuz ve patentli bir yazılım geliştiriyorsunuz.

1. Elde ettiğiniz lisans gelirinin net kısmının %85’ini yenilik geliri indirimi ile vergi matrahından düşürürsünüz, efektif vergi oranınız ~ %3,75 olur.
2. Yazılıma ilişkin geliştirme ekipmanı alırsınız; bu yatırım için yatırım indirimi ya da vergi kredisi uygularsınız.
3. Ar-Ge ekibinizin mühendisleri için maaş stopaj vergisinde %80 muafiyet uygularsınız.
4. Innoviris veya Brüksel bölgesi desteği ile proje hibesi alabilirsiniz.
5. Gerekirse vergi makamından ön karar alırsınız, böylece uzun vadeli vergi belirsizliğini azaltırsınız.

Bu senaryo, Belçika’da Ar-Ge & inovasyona nasıl stratejik bir avantaj yaratılabileceğini gösterir.